“Το πέρασμα του Βοσπόρου” είναι ένα άρωμα στο σταυροδρόμι του σύγχρονου κόσμου με την ανατολική κληρονομιά. Στην ανακάλυψη των στενών μυστηριακών καλντεριμιών της Ίστανμπουλ καθώς αισθησιακές οδολίσκες προβάλουν πίσω από τα ξύλινα καφασωτά των παράθυρων – τα Μουσαραμπί (Moucharabieh) όπως τα λένε.
Traversée du Bosphore
Νότες ζάχαρης από λουκούμια φυστικιού μαζί με αρωματισμένο μήλο καπνό, στον αέρα, ενώνονται μαζί με τα έντονα αρώματα από τις αγορές των μπαχαριών και των μαγαζιών με τα γνήσια δερμάτινα. Ο χρόνος κυλά αργά, στο άρωμα αυτό εγκλωβισμένος.
Στην Τυνησία κάποτε θα πήγαινα γιατί είχα κερδίσει κάποιο δώρο – από ένα γραφείο ταξιδίων όμως θα έπρεπε να πληρωθούν τα εισιτήρια αεροπορικά ήταν – υπήρχε και κάποια προθεσμία, αλλά αυτή εξαντλήθηκε από αναβολή σε αναβολή, και το ταξίδι δεν έγινε. Ο τόπος αυτός δείχνει λίγο μακρινός και επικίνδυνος με τις γύρω περιοχές γεμάτες εστίες πολέμων. Η Τυνησία όμως ζει στο δικό της ειρηνικό περιβάλλον, ευτυχώς και για τους κατοίκους και για όσους επισκέφθηκαν ή σκέπτονται να επισκεφθούν αυτή τη μυστηριακή, γεμάτη ήχους, αρώματα, χρώματα αλλά και γεύσεις, χώρα της νότιας Μεσογείου… Τυνησία, Μαρόκο δύο χώρες που κρατούν τα σκήπτρα του μεσογειακού εξωτισμού. Η Ελλάδα με τα Κυκλαδίτικα νησιά της, κρατά τα σκήπτρα της μεσογειακής απέριττης γραφικότητας.
Στη λογοτεχνία, μουσική αλλά και στο σινεμά, συχνά οι πόρτες αντιστοιχούν σε μια γέφυρα για κάτι άλλο. Η Τυνησία δεν είναι ιδιαίτερα, ένας διαδεδομένος τουριστικός προορισμός – τουλάχιστον έξω από τη Γαλλία. Ευτυχώς, θα έλεγα. Ωστόσο είναι ένα τυπικά μεσογειακό μέρος με έντονα αραβικά στοιχεία φυσικά. Η ζωντάνια των χρωμάτων στα κτίσματα, συναγωνίζεται με αυτή της φύσης: του ουρανού, της θάλασσας, των λουλουδιών.
Εδώ μια αψιδωτή ξύλινη πόρτα με τρυπητά σκαλίσματα και κυλινδρικά ρόπτρα, σε πέτρινο θολωτό μασίφ πλαίσιο. Η βουκαμβίλια στεφανώνει την αψίδα συναγωνίζοντας την στο ύψος. Βρίσκεται στο ονομαστό χωριό Sidi Bou Said στα βόρεια της Τυνησίας, με θέα το άπλετο γαλάζιο της θάλασσας – μια συμφωνία του γαλάζιου, όπου πολλά καλλιτεχνικά δρώμενα λαμβάνουν χώρα όλο το έτος – καθ’ όσον πολλοί καλλιτέχνες κατοικούν μονίμως εκεί. Η φωτογραφία από “πόρτες του κόσμου” της SORAYA BEN HADJ
Στο όμορφο νησί της ακριτικής Καρπάθου, στο νοτιο-ανατολικό άκρο του συμπλέγματος της Δωδεκανήσου το σπίτι είναι συνάμα και ένα είδος παραδοσιακού μουσείου. Αυτό συμβαίνει και σε άλλα νησιά φυσικά… Όλα τα νησιά του Αιγαίου διατηρούν λίγο πολύ ατόφιο, το παραδοσιακό τους χρώμα —όμως ορισμένα νησιά το έχουν στην πρώτη γραμμή των ενδιαφερόντων τους – τουλάχιστον στις κατοικίες τους, διότι δεν έχει εισβάλει με ισοπεδωτικό τρόπο ο τουρισμός με τα άσχημα που κουβαλάει. Παράδειγμα η Σκύρος, η Σύρος, η Κάρπαθος απ’ όπου και η φωτογραφία.
Το δεύτερο παράδεισο οι Καρπαθιές τον έχουν
από ‘χουν τα βασιλικά και τα νερά που τρέχουν
Είναι, μετά τη Ρόδο, το δεύτερο σε έκταση νησί της Δωδεκανήσου. Βρίσκεται ανάμεσα στη Κρήτη και Ρόδο, στο πέλαγο που απο την αρχαιότητα πήρε το ονομά του απ’ αυτήν “Καρπάθιο Πέλαγος” —όπου η τρικυμία που πιάνει συνήθως, κάνει τον καπετάνιο να μένει στη γέφυρα!
Η γεωγραφική θέση του νησιού είναι σημαντική, αφού αποτελεί βασικό κρίκο της νησιώτικης γέφυρας που ενώνει την Κρήτη με τη Μικρασία και με τη μακρόστενη κορμοστασιά της δεσπόζει στις νοτιοανατολικές πύλες του Αιγαίου.
Η Κάρπαθος αν και μικρό νησί διαθέτει πολύ μεγάλο και πλούσιο λαϊκό πολιτισμό και διατηρεί ακόμα με μεγάλη προσήλωση τις παραδόσεις της και τα ήθη και εθιμά της. Στην γεωγραφική της θέση (μακριά απο την κεντρική Ελλάδα) και στη γνήσια και καθαρή Ελληνική ψυχή του Καρπάθιου, οφείλεται η προσήλωση αυτή. Πολλοί Έλληνες και ξένοι ασχολήθηκαν με την Κάρπαθο και άφθονο λαογραφικό υλικό έχει δημοσιευθεί σε βιβλία, περιοδικά και εφημερίδες, αλλά και πάρα πολύ βρίσκεται αδημοσίευτο σε χέρια ερευνητών.
Είναι αξιοπρόσεκτο με πόση ευλάβεια όχι μόνο οι μόνιμα διαμένοντες αλλά και οι Καρπάθιοι της διασποράς διατηρούν την φιλολογική αλλά και την εθιμική λαογραφία της Καρπάθου. Δημοτικά τραγούδια και αυτοσχέδιες της στιγμής μαντινάδες, παροιμίες, αινίγματα, παραμύθια, μύθοι, παραδόσεις, ευχές, κατάρες και όρκοι είναι στα στόματα και στις καθημερινές συζητήσεις των Καρπάθιων νέων και γέρων, αντρών και γυναικών.
Ξεχωριστή θέση έχει βέβαια το καθιστό Καρπάθικο γλέντι, το οποίο δίνει την ευκαιρία να ζωντανεύουν τα δημοτικά τραγούδια της Καρπάθου, αλλά και παρουσιάζεται το ποιητικό ταλέντο του Καρπάθιου, με τις μαντινάδες της στιγμής, που εκφράζουν τον πόνο και τη χαρά τους, ανάλογα με την περίσταση. Τέτοιου είδους γλέντια που συμμετέχουν πάντα τα τοπικά μουσικά όργανα (τσαμπούνα, λύρα, λαούτο, βιολί) παρακολουθεί κανείς σε πανηγύρια σε κοινωνικές εκδηλώσεις (βαφτίσεις, γάμους, ονομαστικές εορτές) μετά απο τα πλούσια τραπέζια (τάβλα) με παραδοσιακά φαγητά, που παρατίθεται για όλους τους προσκαλεσμένους.
Εδώ εντυπωσιάζει η χρωματική γκάμα του κόκκινου με το μαύρο όπου με φόντο το απλό υφαντό μαντήλι διασκορπίζονται τα κοσμήματα. Την κορυφή του κεφαλιού στολίζουν περίτεχνα διαδήματα. Τα σκουλαρίκια στερεώνονται κι αυτά σα να είχαν φορεθεί στ’ αυτιά. Το φόρεμα είναι κι αυτό στολισμένο με πολύχρωμα κεντήματα. Το κορίτσι δεν θα το συναντήσεις παρά στα κάτασπρα καλντερίμια της Καρπάθου.
Τα λεπτοδουλεμένα ποικιλόχρωμα υφαντά κεντήματα και πλεκτά που αποτελούν την διακόσμηση, την “στολισιά” του Καρπάθικου “σουφά” είναι υπόθεση της Καρπαθιάς νοικοκυράς και σπουδαίο κεφάλαιο της λαογραφίκής κληρονομιάς της.
Μέσα στο σπίτι αυτό, το μεγάλο Καρπάθικο σπίτι που είναι απο μόνο του ένα μικρό λαογραφικό μουσείο, με εργόχειρα, τα ξυλόγλυπτα, τα κάντρα των παπούδων και των γονέων, γίνονται οι χαρές της οικογένειας αλλά και τα πλούσια τραπέζια στους “φιλοξενούμενους”, στους οποίους προσφέρονται και παραδοσιακά εδέσματα, ποτά και γλυκά.
